Projekt zgłoszony przez Polskie Towarzystwo Teologiczne zakwalifikowany do finansowania w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki 2015 moduł Tradycja 1a
Projekt pt. Kazania w kulturze polskiej. Edycje kolekcji tematycznych (kontynuacja): kazania adwentowe, kazania bożonarodzeniowe, kazania wielkanocne, kazania patriotyczne zgłoszony przez Polskie Towarzystwo Teologiczne (nr rej. 1aH 15 0495 83) został zakwalifikowany do finansowania w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki moduł Tradycja 1a.
Celem projektu jest opracowanie naukowych edycji czterech tematycznych kolekcji kazań polskich od XIV do XX wieku: adwentowych, bożonarodzeniowych, wielkanocnych i patriotycznych. Te ogromne obszary wciąż mocno zaniedbanego badawczo działu naszego piśmiennictwa stanowią cenny materiał źródłowy do poznania dziejów polskiego języka, literatury, kultury religijnej, duchowości i obyczajów.
Kierownikiem projektu jest ks. prof. dr hab. Kazimierz Panuś, który od wielu lat zajmuje się naukowo kaznodziejstwem. On też podejmie prace nad najbardziej reprezentatywnymi kazaniami dziewiętnasto- i dwudziestowiecznymi z tych czterech obszarów tematycznych.
Temat patriotyczny w kaznodziejstwie staropolskim prowadzić będzie prof. Marek Skwara z Uniwersytetu Szczecińskiego, wybitny znawca kaznodziejstwa funeralnego. Trudno wyobrazić sobie antologię polskich kazań patriotycznych bez obecności w niej kazań sejmowych ks. Piotra Skargi i poruszającego Lamentu utrapionej Matki Korony Polskiej, już konającej, na syny wyrodne, złośliwe i niedbające na rodzicielkę swoją Szymona Starowolskiego, tekstów, których bolesną wymowę zweryfikowała niewola narodowa. Ważne dla tematu patriotycznego będą także kazania M. J. Łubieńskiego, Kazanie na sejmie... (1754) oraz M. Karpowicza dwa kazania o miłości ojczyzny i korespondujący z nimi wierszowany tekst M. Wolskiego. Motyw patriotyczny będzie niezwykle żywy w dobie rozbiorów i prób wskrzeszenia tej, która „nie zginęła, póki my żyjemy”. Jest on wyraźnie obecny w wybuchu radości z odrodzenia Polski w okresie międzywojennym, w chwilach zagrożeń i po roku 1989.
Temat wielkanocny poprowadzi dr hab. Janusz Gruchała, prof. UJ, mający wielkie zasługi w wydawaniu prozy staropolskiej, w tym także kazań, zwłaszcza ks. Piotra Skargi SJ. Zmartwychwstanie Pańskie to „Święto świąt”, najważniejszy dzień roku liturgicznego, stąd też kazania na ten temat obecne są w każdej liczącej się kolekcji: od Peregryna z Opola, poprzez wielkich kaznodziejów odrodzenia i baroku, okresu niewoli narodowej z dominującym motywem Resurrectio Poloniae, poprzez XX wiek, aż do chwili obecnej. Głoszone w uroczysty sposób w najwspanialszych świątyniach polskich budziły nadzieję zmartwychwstania Ojczyzny i każdego wierzącego w Chrystusa.
Niniejszy projekt obejmuje wreszcie dwa kolejne tematy, które pozostają ze sobą w ścisłej łączności i dopełniają się wzajemnie jak głos i echo, światło i cień. Są to kazania adwentowe, które zapowiadają, i bożonarodzeniowe, które obwieszczają wejście Syna Bożego w rodzinę ludzką. Do wsłuchania się w słowa prawdy objawionej i pójścia do Betlejem na spotkanie tajemnicy Boga obecnego w Bożej Dziecinie wzywają zgodnie kazania de tempore Peregryna z Opola, postylle Jakuba Wujka, kazanie Na dzień chwalebnego Narodzenia Pana naszego Jacka Liberiusza CRL, homilie Tomasza Młodzianowskiego SJ, kaznodziejów dziewiętnastowiecznych i dwudziestowiecznych z prymasem Stefanem Wyszyńskim i kard. Karolem Wojtyłą na czele. Opracowania staropolskich kazań adwentowych podejmie się ks. dr Witold Ostafiński, adiunkt w Katedrze Homiletyki Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Staropolskie kazania bożonarodzeniowe opracuje mgr Anna Jungiewicz, absolwentka edytorstwa w Katedrze Edytorstwa i Nauk Pomocniczych Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i doktorantka literaturoznawstwa na tymże wydziale.
Projekt jest kontynuacją serii, w ramach której w 2014 roku wydano trzy tomy kazań: Kazania maryjne (wydali i opracowali Roman Mazurkiewicz i ks. Kazimierz Panuś), Kazania funeralne (wydali i opracowali ks. Kazimierz Panuś i Marek Skwara) oraz Kazania pasyjne (wydali i opracowali Janusz Gruchała i ks. Kazimierz Panuś). Za powyższą edycję Wydawnictwo UNUM Polskiego Towarzystwa Teologicznego otrzymało wyróżnienie Stowarzyszenia Wydawców Katolickich FENIKS 2015 w kategorii Seria wydawnicza.
*
Zachęcamy do przesyłania propozycji projektów, które mogłyby zostać zgłoszone do finansowania przez Polskie Towarzystwo Teologiczne na adres: zarzad@ptt.net.pl.