Sprawozdanie z zebrania Zarządu Polskiego Towarzystwa Teologicznego (7 października 2021)
Po przywitaniu uczestników, zebranie rozpoczęło się od wykładu ks. dra Michała Lipińskiego CM na temat Teologia ciała a życie konsekrowane i kapłańskie. Jak zauważył prelegent, pionierem teologii ciała, choć on sam nie używał tego terminu, był papież Jan Paweł II. To jego nauczanie przyczyniło się do głębszego zrozumienia ludzkiej natury, której ciało stanowi istotny element. Człowiek bowiem w antropologii chrześcijańskiej jest definiowany jako jedność duszy i ciała, dlatego element ludzkiej cielesności nie może być lekceważony, choć niejednokrotnie w różnych okresach chrześcijaństwa ciało było deprecjonowane, a nawet pogardzane. Ten swoisty chrześcijański spirytualizm stawiał duszę na pierwszym miejscu i nie doceniał wartości ciała, a cielesność utożsamiona została z seksualnością i płciowością. Głównym założeniem teologii ciała jest wypracowanie adekwatnej antropologii, czyli właściwego, zgodnego z podstawami biblijnymi i teologicznymi, spojrzenia na człowieka i definicji ludzkiej natury. Życie konsekrowane i kapłańskie stanowi szczególną formę życia, dobrowolnie podejmowanego przez wybranych członków Kościoła, realizujących konkretny charyzmat w określonym środowisku i według określonych zasad. Choć jest to inna forma życia, to podejmujący je pod względem natury jest taki sam, jak człowiek zawierający małżeństwo. Ślubu czystości i celibatu nie można wiec ograniczyć do norm dyscyplinarnych dotyczących zewnętrznego zachowania tychże zasad, ale trzeba umieścić go w szerszym kontekście psychofizycznej konstrukcji człowieka, a zwłaszcza jego cielesnych uwarunkowań. Stąd Jan Paweł II zwracając się do kapłanów i osób konsekrowanych w wielu dokumentach poruszał kwestie tożsamości kapłańskiej i odwoływał się nie tylko do funkcji kapłana, jego zadania, ale przede wszystkim ideału osoby podejmującej tę formę życia. Wydaje się więc uprawnionym połączenie teologii ciała, kapłaństwa i życia konsekrowanego. Do zagadnień wspólnych tym trzem obszarom teologicznym należy fakt stworzenia i odkupienia. Teologia ciała podkreśla i jedno i drugie, co jest fundamentem chrześcijańskiej antropologii. Także biblijny motyw „mężczyzną i niewiastą stworzył ich” – zdaniem Jana Pawła II może być odniesiony do stałości, nieodwołalności decyzji o życiu konsekrowanym, czy też kapłańskim. Podobnie jak w małżeństwie tak i w życiu konsekrowanym i kapłańskim można mówić o miłości oblubieńczej, duchowej płodności, ojcostwie i macierzyństwie. Bezżenność w nauczaniu Jana Pawła II traktowana jest jako znak proroczy. Ludzkie ciało powołane jest do zmartwychwstania. Jest to znak rzeczywistości do której wszyscy zdążamy.
W dyskusji i dopowiedzeniach po wykładzie s. prof. A. Sielepin podkreśliła, że kluczem zrozumienia tych trzech form życia jest wiara, która w realizacji powołania stanowi wartość prymarną. Kryzysy powołań świadczą bowiem o braku relacji z Bogiem. O. dr A. Kukła zauważył, że odkrywcza teologia ciała, wypracowana przez Jana Pawła II, domaga się szerszego rozpropagowania wśród młodzieży, choćby w formie podcastów, zwłaszcza, że nie jest to nauka utrzymana w formie zakazów i nakazów, ale podana jest w tonie pozytywnym. Ks. dr S. Mieszczak dodał, że ucieczka od teologii ciała zauważana jest także w liturgii, czego potwierdzeniem jest uporczywy protest przeciw komunii św. na rękę. Postawa ta bierze się ze złego rozumienia teologii ludzkiego ciała. Ks. prof. J. Żelazny podkreślał, że teologię orientalną wyróżnia podejście do ciała, które jest integralnym elementem osoby ludzkiej. Nie ma tam mowy o zbawieniu samej duszy. Zbawieniu podlega cały człowiek. W orientalnej eschatologii ciało jest narzędziem komunikacji z innymi. Nie jest ono przypadkiem w historii stworzenia. Bóg wybrał ciało jako narzędzie poprzez które człowiek może uzewnętrznić swoją psyche. Jan Paweł II był odczytany na wschodzie jako ten, który przywrócił równowagę w teologii. Ciało jest jednością z duszą i tego nie można rozdzielać. Nawet liturgia ma aspekt duchowo cielesny – są słowa, ale są też gesty. Ks. prof. Andrzej Nowicki dodał, że zbytnia koncentracja na duchowości zabrała przestrzeń cielesności w procesie formacji seminaryjnej. Odchodzący z kapłaństwa, oprócz kryzysu wiary przeżywają także kryzys nieumiejętności spędzania wolnego czasu, a w formacji seminaryjnej uformowano ich ducha, ale zapomniano o uformowaniu ciała.
Kolejnym punktem zebrania było wspomnienie o śp. ks. prał. Kazimierzu Moskale († 30 lipca 2021), długoletnim sekretarzu Polskiego Towarzystwa Teologicznego. Pochowany został w rodzinnej parafii w Kalwarii Zebrzydowskiej. Ksiądz Prezes w imieniu zarządu wyraził wdzięczność za jego ofiarną pracę, trud i poświęcony czas sprawom PTT, a szczególnie za uporządkowanie dokumentacji przekazanej do archiwum. Niech pozostanie w naszej wdzięcznej modlitewnej pamięci.
Stan przygotowań do uroczystości stulecia PTT zreferowała s. A. Sielepin. Sympozjum i księga pamiątkowa są już wypełnione treścią i propozycjami. Część związana z debatami pozostaje bez zmian, ewentualną kwestią do dyskusji są ich miejsca. Sympozjum będzie tworzyć 6 referatów. Opracowaniem kwestii historycznych PTT zdeklarowali się zająć ks. prof. J. Wołczański i ks. prof. A. Bruździński. Redakcją tomu I Księgi Pamiątkowej zajmie się ks. prof. K. Panuś. Tom ten będzie zawierał następujące kwestie: wybitni członkowie PTT, laureaci bene merenti, prezesi PTT, referaty z sesji jubileuszowej. Redakcją tomu II zajmie się ks. W. Ostafiński i znajdą się w nim: relacje z debat poprzedzających jubileusz, świadectwa działalności sekcji i oddziałów terenowych. Z tej racji, że w I tomie zostaną umieszczeni wybitni członkowie PTT, ks. Prezes zwrócił się z prośbą do wszystkich Kierowników Oddziałów Terenowych by zgłaszali ewentualnych kandydatów do opracowania. Sprawą edycji okolicznościowych znaczków pocztowych zajmie się o. Andrzej Kukła.
Omówienia działalności wydawniczej PTT dokonał p. S. Wojnowski. Ważnym osiągnieciem było opublikowanie przez Wydawnictwo UNUM Pełnej konkordancji do Biblii greckiej oraz Słownika analitycznego do Bibliii greckiej na zamówienie Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Przygotowany został także wniosek do ministerstwa o dofinansowanie czasopisma RBL. Głównym celem rozwoju czasopisma będzie wejście do bazy Scopus.
Ostatnim punktem zebrania było omówienie działalności sekcji specjalistycznych i oddziałów terenowych. Ks. prof. Lech Król poinformował o formach uczczenia 150-lecia urodzin ks. Idziego Radziszewskiego, założyciela i pierwszego rektora KUL, w jego rodzinnych Bratoszewicach k. Łodzi. We Włocławku natomiast będą miały miejsce jesienne wykłady otwarte związane z tematyką duszpasterską bieżącego roku: Święty Józef opiekun rodzin i Rodzina Bogiem silna w nauczaniu bł. Kardynała Wyszyńskiego oraz wykład na temat społecznej działalności bł. kard. S. Wyszyńskiego. Z okazji 80-lecia męczeńskiej śmierci bł. bpa Michała Kozala przygotowywane są do druku jego pisma. W przygotowaniu jest także 24 tom „Studiów Włocławskich” dedykowany ks. I. Radziszewskiemu. Ks. J. Żelazny poinformował o wznowieniu spotkań patrystycznych. To cykl który gromadzi profesorów patrologii i dogmatyki Polski południowej. Przygotowywane jest sympozjum dotyczące teologii orientalnej. Ks. prof. Grzegorz Godawa zapewnił o kontynuacji cyklu krakowskich konferencji na temat ról społecznych w rodzinie. Najbliższa odbędzie się w grudniu 2021 roku.
Ks. Prezes przekazał informację, że ks. prof. Marek Jagodziński, kierownik Oddziału PTT w Radomiu został członkiem Międzynarodowej Komisji Teologicznej. Ks. Robert Samsel poinformował o kontynuacji wykładów otwartych dla seniorów w ramach współpracy z bielską Akademią Techniczno-Humanistyczną.
Spotkanie zakończono modlitwą w intencji zmarłych członków PTT.
ks. dr hab. Witold Ostafiński
sekretarz PTT