Sprawozdanie z zebrania Zarządu Polskiego Towarzystwa Teologicznego (22 maja 2025)
Drugie zebranie zarządu Polskiego Towarzystwa Teologicznego w roku sprawozdawczym 2025 odbyło się w trybie zdalnym za pomocą platformy Microsoft Teams dnia 22 maja 2025 roku o godzinie 16.00.
Po powitaniu wszystkich obecnych kierowników oddziałów terenowych i sekcji specjalistycznych ksiądz profesor Kazimierz Panuś, prezes Polskiego Towarzystwa Teologicznego, skrótowo przedstawił najważniejsze tematy podejmowane podczas walnego zebrania, które odbyło się 25 lutego 2025 roku w auli Wyższego Seminarium Duchownego w Krakowie.
Wykład otwierający spotkanie zatytułowany Sobór Nicejski w 325 roku. Czy faktycznie chodziło o arianizm? wygłosił ksiądz doktor Krzysztof Porosło z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, sekretarz Polskiego Towarzystwa Teologicznego. Prelegent, opierając się na najważniejszych źródłach historycznych, starał się wykazać, że zasadniczym powodem zwołania pierwszego powszechnego soboru do Nicei w 325 roku przez cesarza Konstantyna nie była szerząca się w Kościele herezja arianizmu, lecz uroczystości jubileuszu dwudziestolecia władzy cesarza. Przy okazji tego jubileuszu cesarz mógł spełnić wobec chrześcijaństwa swoje obowiązki wynikające z urzędu pontifex maximus: ustalić wyznanie wiary, które miało zostać wpisane do Liber Pontificalis (Księga papieży), oraz wyznaczyć wspólną datę Wielkanocy, aby zapewnić jedność w całym cesarstwie. Chociaż cesarz wiedział o teologicznym sporze w Aleksandrii, uważał go za błahy. W celu rozwiązania tego intelektualnego problemu, którego sam nie do końca rozumiał, wysłał swojego kościelnego doradcę Hozjusza z Kordoby. Hozjusz późną jesienią lub na początku zimy wrócił do cesarza z informacją, że konfliktu nie udało się rozwiązać i że rzeczywiście problem arianizmu może zagrozić jedności cesarstwa. Bez wątpienia jednak zaproszenia na sobór do Nicei musiały być już rozesłane, ponieważ jesienią na kilka miesięcy zamykano żeglugę przez Morze Śródziemne, a jest niemożliwe, aby wysyłano zaproszenia na wiosnę, gdy sam sobór odbywał się właśnie w tym czasie. Wydaje się więc, że chociaż sobór został zwołany w innym celu niż rozwiązanie problemu arianizmu, to jednak w praktyce – ku zaskoczeniu cesarza – głównym tematem, wokół którego koncentrowała się cała dyskusja, była trynitarna herezja prezbitera z Aleksandrii. Fakt, że w ciągu piętnastu lat po soborze zwołano kilkanaście innych synodów, na których ustalano nowe symbole wiary, pokazuje, iż uczestnicy soboru w Nicei nie byli do końca zadowoleni z ustalonego tam wyznania wiary i wciąż poszukiwali precyzyjniejszego wyrażenia doktryny trynitarnej. W dużej mierze za sprawą świętego Atanazego w drugiej połowie IV wieku uznano, że mnożenie kolejnych symboli wiary nie prowadzi do rozwiązania problemu i należy przyjąć wyznanie nicejskie jako normę, co nastąpiło w Konstantynopolu w 381 roku.
Wykład wywołał żywą dyskusję wśród słuchaczy, którzy zadawali pytania prelegentowi oraz przedstawiali własne dopowiedzenia i refleksje. Głos w dyskusji zabrali: ks. dr hab. Lech Król, kierownik Oddziału Polskiego Towarzystwa Teologicznego we Włocławku, ks. dr hab. Andrzej Nowicki, kierownik Oddziału Polskiego Towarzystwa Teologicznego w Katowicach, ks. dr hab. Sylwester Jaśkiewicz, kierownik Oddziału Polskiego Towarzystwa Teologicznego w Radomiu, s. prof. dr hab. Adelajda Sielepin, ks. prof. dr hab. Kazimierz Panuś.
Kolejnym punktem obrad było przedstawienie stanu prac nad projektami badawczymi realizowanymi przez Polskie Towarzystwo Teologiczne: Kazania w kulturze polskiej pod kierownictwem ks. prof. Kazimierza Panusia, prezesa Polskiego Towarzystwa Teologicznego oraz Korespondencja kardynała Adama Stefana Sapiehy z lat 1911–1951 pod kierownictwem ks. prof. Józefa Mareckiego.
Ks. dr hab. Andrzej Nowicki oraz ks. dr hab. Lech Król, jako członkowie zespołu do opracowania programu badawczego Polskiego Towarzystwa Teologicznego na najbliższe lata, przedstawili wnioski z jednego spotkania dyskusyjnego zespołu. Wskazano szczególnie dwa obszary badań, którymi powinno się zająć Polskie Towarzystwo Teologiczne: sztuczna inteligencja jako szansa lub zagrożenie dla teologii (i religii w ogóle) oraz zagadnienia katechezy dorosłych przy parafiach. Podkreślono, że Polskie Towarzystwo Teologiczne mogłoby pełnić funkcję pomocniczą dla polskiego Kościoła, który pilnie musi się zająć kwestią formacji młodzieży i dorosłych w parafiach. Głos w tym drugim temacie zabrali także: prof. Tomasz Węcławowicz, ks. dr hab. Maciej Radej, ks. dr Krzysztof Porosło oraz s. prof. dr hab. Adelajda Sielepin.
Na koniec spotkania obecni kierownicy przedstawili sprawozdania z prac oddziałów Polskiego Towarzystwa Teologicznego. Na początku ks. prof. dr hab. Kazimierz Panuś odczytał sprawozdanie przygotowane i przesłane przez ks. Tomasza Bierzyńskiego z Rzeszowa, a następnie przedstawiono sprawozdania z Oddziału w Katowicach, Oddziału we Włocławku, Oddziału w Kielcach oraz Oddziału w Radomiu.
Spotkanie zakończono modlitwą za zmarłych członków Polskiego Towarzystwa Teologicznego.
ks. dr Krzysztof Porosło
sekretarz Polskiego Towarzystwa Teologicznego